W związku ze zbliżającymi się Mistrzostwami Świata w piłce nożnej, które odbędą się tym razem w Brazylii, postanowiłem zostawić na chwilę temat webdesignu i poświęcić trochę uwagi ewolucji, jaką przeszła oficjalna piłka meczowa na przestrzeni lat. Jako, że pierwsze  futbolówki w niczym nie przypominały dzisiejszych piłek (podobne były bardziej do tych używanych w siatkówce), zaczniemy od tej, która pojawiła się na mistrzostwach rozgrywanych w Meksyku w 1970 roku. Prześledzimy jak jej funkcjonalność i wygląd ewaluowały przez kolejne lata, żeby na koniec przyjrzeć się na Brazuce – piłce meczowej Mistrzostw Świata A.D. 2014.

Telstar – Meksyk 1970

Pierwsza oficjalna piłka meczowa mistrzostw świata w piłce nożnej stworzona przez firmę Adidas. Jest to również pierwsza piłka typu Buckminster, którą po raz pierwszy mieli okazję przetestować reprezentanci krajów przybyłych na rozgrywki. Swój nietypowy jak na te czasy wygląd zawdzięczała poszyciu złożonemu z mniejszych i większych, 32 białych i czarnych sześcio- i pięciokątnych łat. Jak się okazuje ten nietypowy design miał jeden najważniejszy cel – sprawić, żeby piłka była bardziej widoczna w czarno-białej telewizji, która to pierwszy raz transmitowała na żywo to wielkie święto futbolu. Stąd również wzięła się jej nazwa. Co więcej taka kolorystyka ułatwiał zawodnikom określenie toru lotu i rotacji piłki (wcześniejsze piłki były jednobarwne). Prawdopodobnie pomogła także reprezentacji Brazylii, która wygrała te mistrzostwa.

Telstar Durlast – RFN 1974

Piłka Telstar przypadła tak bardzo do gustu federacji FIFA, że postanowiła użyć jej również na mistrzostwach 4 lata później, które odbyły się Republice Federalnej Niemiec. Futbolówka przeszła tylko delikatny retusz, który polegał na zmianie koloru napisów ze złotego na czarny. Dodatkowo projektanci Adidasa stworzyli całkowicie białą wersję piłki, na której lepiej miały wyglądać nadrukowane logotypy, daty i ewentualnie nazwiska piłkarzy. Tym razem piłka (i pewnie nie tylko) przyniosła szczęście reprezentacji Holandii.

Tango Durlast – Argentyna 1978

Oficjalna futbolówka na Mistrzostwa Świata w Argentynie zdetonowała swoją poprzedniczkę. Pojawiły się na niej czarne trójkątne kształty (określane mianem triady), które zostały rozmieszczone w taki sposób, że tworzyły optyczny efekt białych okręgów. Ten unikalny i pomysłowy design sprawił, że ta piłka meczowa stała się inspiracją dla projektantów firmy na kolejne 20 lat.

Tango Espana – Hiszpania 1982

Kolejna oficjalna piłka, pod względem wizualnym różniła się od swojej poprzedniczki w zasadzie tylko i wyłącznie nadrukowanymi na niej napisami, natomiast znaczne zmiany zaszły w technologii w jakiej została ona wykonana. Projektanci zdecydowali o pokryciu piłki warstwą wodoodpornej substancji złożonej z poliuretanu i gumy, której zadaniem było zabezpieczenie przed nasiąkaniem wodą. Dzięki temu zabiegowi zredukowano znacząco zmiany parametrów piłki w czasie gry. Chodziło przede wszystkim o wagę i sprężystość, których zmiany spowodowane były głównie chłonięciem wody przez skórzane poszycie futbolówki. Jak się później okazało, była to również ostatnia oficjalna piłka Mistrzostw Świata wykonana ze skóry.

Aztaca – Meksyk 1986

Podczas rozgrywek o Puchar Świata w Meksyku mieliśmy okazję przekonać się, że świat wszedł już na dobre w erę materiałów syntetycznych. Zawodnicy walczący w turnieju dostali do dyspozycji poliuretanową piłkę o doskonałych (jak na te czasy) parametrach, która nie zmieniała swoich właściwości podczas gry w deszczu. Tym razem zmienił się również design piłki, na której pojawiły się świetnie wyglądającej azteckie motywy. Azteca była dużym krokiem naród, ponieważ dawała gwarancje gry piłką o nie zmiennych parametrach aż do ostatniego gwizdka.

Etrusco – Włochy 1990

Wzornictwo piki Etrusco było ukłonem w stronę historii ziem, gdzie leżą współczesne Włochy. Nawiązywało do sztuki cywilizacji Etrusków, która zamieszkiwała w starożytności ziemię północnej Italii. Mieliśmy zatem kontynuację trendu zapoczątkowanego 4 lata wcześniej w Meksyku. Jeżeli chodzi o technologię wykonania, to wprowadzono zasadniczo niewielkie zmiany. Pod zewnętrzną powłoką ochronna pojawiła się wewnętrzna warstwa wykonana z czarnej, poliuretanowej pianki, której zadaniem było jeszcze uzyskanie jeszcze lepszych właściwości.

Questra – USA 1994

Na kolejnych mistrzostwach, które odbyły się tym razem w Stanach Zjednoczonych FIFA przedstawiła piłkę nową piłkę Questra. Jak przystało na światowego lidera programu lotów kosmicznych,  technologia jej wykonania była iście nieziemska. Została zrobiona aż 5 różnych materiałów, a całość pokryto (lżejsza od poliuretanowej) pianką polistyrenową. To wszystko sprawiło, że piłka stała się jeszcze bardziej odporna na warunki atmosferyczne, wytrzymalsza, szybsza, a tym samym łatwiejsza do opanowania przez zawodnika.  Niestety znaczące zmiany technologiczne nie szły w parze ze tymi wizualnymi. Postanowiono pozostać przy wzornictwie triady, który tym razem miał kojarzyć się z prędkością rakiet kosmicznych użytych przez Amerykanów do podboju kosmosu.

EQT Tricolore – Francja 1998

Jak sama nazwa wskazuje na piłce pojawiły się 3 kolory narodowe Francji – niebieski, biały i czerwony, czyniąc ją tym samym pierwszą oficjalną piłką Mistrzostw Świata wykonaną w kolorze. Już samo odstępstwo od biało czarnego wzoru było dużym wyzwaniem, jednak grafiki, które wypełniły stosowany wcześniej design triady nie powalały na kolana. Pod względem technologicznym piłka jeszcze lepiejprowadziła się przy nodze. Była też szybsza. Ciekawostką jest fakt, że jest to również pierwsza piłka wyprodukowana poza Europą w zakładach zlokalizowanych w Indonezji i Marco.

Fevernova – Korea Południowa i Japonia 2002

 

Design zapoczątkowany 20 lat temu przez piłkę Tango, musiał wreszcie ustąpić pod naporem azjatyckich tygrysów. Dzięki temu w 2002 roku naszym oczom ukazała się całkiem nowa i odważna koncepcja mocno nawiązująca do kultury azjatyckiej. Złoto i czerwień tworzące wir symbolizowały życiową energię, którą kierują się mieszkańcy Azji. Piłka była również superlekka, a specjalna budowa miała za zadanie spowodować jednolity rozkład energii uderzenia, który poprawiał takie elementy gry, jak np. dokładności długich podań. Niestety Fevernova nie pomogła naszej reprezentacji, która miała okazję zagrać wreszcie w upragnionych przez kibiców Mistrzostwach Świata.

+Teamgeist – Niemcy 2006

Na Mistrzostwach Świata w Niemczech swój debiut miała pierwsza oficjalna piłka FIFA, która została zaprojektowana w całkowicie odmienny sposób. Zrezygnowano z użycia 32 pięcko- i sześciokątnych paneli (której niezmiennie towarzyszyły futbolówce od 1970 roku) na rzecz 16 specjalnie wyprofilowanych łata. Takie podejście sprawiło, że powierzchnia piłki stała się gładsza i bardziej zbliżona do kształtu sfery. Te modyfikacje miały za zadanie zwiększyć celność i kontrole lotu piłki. Grafika na piłce miała za zadanie podkreślenie jej nowoostrowski kształtu.

Jabulani – Republika Południowej Afryki 2010

„Jabulani” w jeżyku Zulu znaczy świętować, ponieważ mundial, to wielkie święto dla wszystkich fanów futbolu. Ze względu na to, że język Zulusów, to tyko jeden z jedenastu języków używanych w Afryce Południowej, oficjalna piłka została zaprojektowana właśnie w 11 kompozycjach kolorystycznych. Owalne nadruki, wykonane w stylistyce wzornictwa afrykańskich plemion przypominają swoich kształtem stadion piłkarski widziany z góry. Sama piłka składa się tyko z 9 zgrzewanych na gorąco paneli, co sprawia, że piłka jest jeszcze bardziej zbliżona kształtem do idealnej kuli. Dodatkowo została pokryta specjalną teksturą, której zadaniem jest poprawienie jej lotu. Technologia ta nosi nazwę „Grip ‚n’ Groove” i stanowi niewątpliwie kolejny skok w przyszłość w dziadzinie projektowania piłek.

Brazuca – Brazylia 2014

W ten sposób dotarliśmy do gwiazdy tegorocznych mistrzostw, którą po raz pierwszy mieliśmy okazję podziwiać podczas oficjalnej prezentacji 4 grudnia 2013 roku. Co ciekawe jej nazwa, która oznacz w wolnym tłumaczeniu „Mieszkańca Brazylii” i „radosny, brazylijski styl życia”. Została po raz pierwszy w historii wyłoniona w plebiscycie, w którym głosowało na nią aż 77.8% ankietowanych.

Motyw graficzny symbolizuje wielobarwne bransoletki życzeń (fita do Senhor do Bonfim da Bahia), które są bardzo popularne w kraju tegorocznych gospodarzy. Splatają się one na kształt wiru, co w raz z żywymi barwami ma za zadanie odzwierciedlenie pasji i żywiołowości mieszkańców Ameryki Południowej. „Brazuca ma oszałamiający design, w którym czuć brazylijską inspirację. Po premierze piłki czuję bliskość turnieju.” – stwierdził bramkarz reprezentacji Iker Casillas.

Sama konstrukcja piłki składa się tym razem z sześciu symetrycznych płatów i waży tylko 437 gramów. Tak jak w przypadku swoich poprzedniczek dzięki rozwojowi technologii zyskała na przyczepności, prowadzeniu, stabilności oraz aerodynamice. Na pochwałę zasługuje podejście firmy Adidas, która poddała Brazukę ponad dwuipółletnim badaniom. Wzięło w nich udział ponad 600 najlepszych światowych piłkarzy, z 30 drużyn oraz 10 krajów na trzech kontynentach, co sprawiło, że stała się najdokładniej przetestowaną piłką w historii.

Już 12 czerwca będziemy mieli okazję zobaczyć jak Brazuca sprawdza się w praktyce w meczu otwarcia, w którym drużyna gospodarzy zmierzy się z reprezentacją Chorwacji.